Antek jest człowiekiem, który wciągnął mnie na ścieżkę cyfrowego nomadyzmu. Od dawna chciałem zrobić z nim wywiad i zapytać o to i owo. Rozmawiam z nim, o tym dlaczego tak lubi Azję Południowo-Wschodnią, jaka jest przyszłość pracy zdalnej i o tym jak został zdalnie pracującym specjalistą.

Na wstępie powiedz naszym czytelnikom gdzie teraz jesteś i co porabiasz?

Jestem na samej północy Wietnamu, w górach przy granicy z Chinami, gdzie przyjechałem na motocyklu z Sajgonu. A ogólnie to od czterech lat pracuję zdalnie jako programista aplikacji mobilnych, podróżując po Azji Południowo-Wschodniej.

Nieźle! Porozmawiajmy może o szczegółach. Jak łączysz tę podróż z pracą? Robisz research czy idziesz na żywioł? Sprawdzasz ile czasu zajmie ci przejazd albo czy droga jest przejezdna? Jak to ogarniasz?

No taki minimalny robię, jeśli przewiduję że mogą być kłopoty. Pracując, zwłaszcza gdy gonią terminy, masz poumawiane rozmowy na Skype, działasz z innymi ludźmi, nie można sobie za bardzo pozwolić na zniknięcie na kilka dni bo się okazało, że utknąłem w jakiejś wiosce w środku dżungli. Więc ogólnie staram się zminimalizować tego typu ryzyko – jeśli wiem że mam akurat dużo pracy, to nieraz czekam na weekend albo wręcz aż będzie trochę spokojniejszy okres.

Czyli to nie jest tak, że w trakcie tej praco-podróży zmieniasz lokalizację co dzień albo nawet co trzy?

Różnie. W tej chwili akurat jeżdżę na motorze, więc się więcej przemieszczam, choć i tu mi się zdarzały postoje na kilka tygodni. Ale miałem okresy że wynajmowałem wręcz mieszkanie na miesiąc lub dłużej – np. w Chiang Mai w Tajlandii. Generalnie na pewno podróżuję dużo wolniej niż jakbym nie pracował jednocześnie, nawet jeżdżąc na motorze staram się dobierać nieco krótsze odcinki dzienne, by zostało jeszcze odpowiednio dużo czasu na pracę. Niemniej mi taki slow-travel bardzo odpowiada. Jeszcze zanim zacząłem zdalnie pracować to często spędzałem dużo czasu w jednym miejscu.

Krótki postój w drodze do pracy, gdzieś w górach Wietnamu – fot. Antek Myśliborski – zobacz więcej zdjęć z Wietnamu jego Facebooku

A jak to jest z hotelami, szukasz następnego zanim opuścisz poprzedni?

Jeśli idzie o hotele to zazwyczaj nie ma takiej potrzeby, zwykle da się znaleźć z marszu, co ma ten plus, że można obejrzeć na ile się nada na tymczasowe biuro. Ale bywają miejsca i okresy, gdy warto sobie zabezpieczyć lokum, np. w czasie świąt.

A jak to wygląda, jeśli chodzi o ergonomię pracy? Teraz pracujesz z hoteli, wynajmowałeś pokoj, zdarzyło Ci się też pracować kilka razy z knajp na plaży… To raczej nie są miejsca przystosowane do pracy przy komputerze. Jesteś w stanie pracować dzień w dzień przez lata przy niewygodnych stołach?

No bywa ciężko, czasem zdarza mi się że w ogóle nie ma stołu i muszę pracować siedząc na łóżku – co nie dość że nie jest zbyt wygodne, to trzeba zwalczyć natychmiast ogarniającą człowieka senność. W dużych miastach, a także w miejscowościach popularnych wśród cyfrowych nomadów pojawia się coraz więcej miejsc co-workingowych, które poza ew. towarzystwem oferują zwykle tez przyzwoite stanowiska pracy. Także wynajmując mieszkanie na dłużej, a często nawet pokój w hotelu na kilka dni, staram się znaleźć taki, który oferuje jakieś sensowne warunki do pracy. Dlatego też często jak już takie miejsce znajdę to siedzę tam trochę dłużej.

Mam wrażenie, że to co dla Ciebie jest sensownym miejscem do pracy (krzesło i stolik) dla mnie byłoby męczarnią 😉 No, ale wróćmy do początku. Skąd w Twoim wypadku wziął się pomysł na pracę zdalną?

Kilka lat temu będąc na Filipinach zaprzyjaźniłem się z pewnym miejscowym wydawcą magazynu. Chciał stworzyć wersję na telefony. Miał kogoś kto miał mu przygotować aplikację do tego, ale na bardzo niekorzystnych warunkach. Pomyślałem, że w sumie to chętnie bym trochę popracował zawodowo – byłem wtedy w podróży od prawie roku – i nauczył się czegoś nowego, więc zaoferowałem mu, że mógłbym mu taką aplikację stworzyć – dużo korzystniej. Ostatecznie z tego projektu nic nie wyszło, ale pomysł zakiełkował.

O, świetna historia! Zupełnie inaczej sobie to wyobrażałem 🙂 Pomysł zakiełkował i co z nim zrobiłeś? Jak udało Ci się przejść od idei do realizacji?

Pogadałem z kumplem z którym pracowałem wcześniej – a który wówczas zajmował się pisaniem takich aplikacji – żeby mi opowiedział o co w ogóle w tym chodzi. Wkrótce potem okazało się, że wyskoczył mu jakiś projekt, którego nie mieli kim obstawić i zaproponował mi udział. Początek był ciężki. Wówczas nie miałem nawet smartfona, używałem wciąż 10-letniej Nokii 6310i, musiałem więc nie tylko nauczyć się jak pisać aplikacje, ale nawet jak w ogóle obsługiwać taki telefon. No, ale się udało. Potem już było nieco z górki, powoli przyszły kolejne projekty, powracający klienci, stała współpraca.

Czyli trochę tak jak u mnie. Szukanie okazji, a potem włożenie dużego wysiłku w to, by ją wykorzystać. A powiedz mi, nie męczy Cię to? Nie tęsknisz czasem za powrotem do przeszłości i pracą w biurze? Razem z ludźmi, z ustalonym rytmem dnia?

Szczerze – to ja kompletnie nie jestem stworzony do takiej regularnej pracy w biurze. Zdecydowanie nie jestem osobą, co wstaje wcześnie rano, zawsze o tej samej porze. Zwykle otrzymywałem o to burę jak jeszcze pracowałem normalnie. Szybko zaczyna nużyć mnie ciągle ta sama droga do pracy, ta powtarzalność, to że ciężko rozróżnić dni od siebie. Więc pod tym względem praca zdalna była dla mnie raczej wybawieniem. Fakt, że czasem fajnie jest móc do kogo gębę otworzyć w trakcie pracy, ale stosunkowo skutecznie tę lukę wypełniają rozmaite komunikatory internetowe. No i wspomniane wcześniej biura co-workingowe czy choćby praca z kawiarni.

Biuro na tarasie w pobliżu wysp Komodo (Indonezja) – fot. Antek Myśliborski – zobacz więcej zdjęć z Wietnamu jego Facebooku

No właśnie, coworkingi… jak to wygląda w praktyce? Na ile ma się tam okazję rzeczywiście z kimś porozmawiać w trakcie pracy, a na ile wszyscy są skupieni na swoich zajęciach i odzywają się do innych dopiero pod koniec dnia, w przerwie na lunch albo w ogóle?

To, co w pewien sposób mnie zaskoczyło, w porównaniu z pracą w biurze wcześniej, to że faktycznie w co-workingach ludzie pracują, i to ostro. Z pewnością niejeden szef chciałby mieć tak zmotywowanych pracowników. Ale da się poznać ludzi, ja sporo poznałem – zwłaszcza w Chiang Mai. Zwykle jest jakaś kuchnia, wspólna przestrzeń – jak się wybierzesz na kawę i trafisz, że ktoś prócz Ciebie tam jest, to można porozmawiać. Często też ktoś skrzykuje ekipę na obiad czy piwo po pracy. W sumie taki dość fajny balans, jak jest za dużo pogaduch i luzu to się niewiele zrobi. Choć są i takie miejsca gdzie bywałem jedynym użytkownikiem, ew. ludzie przychodzili stricte popracować, ale się nie integrowali zbytnio – tak jest zwłaszcza w miejscach nastawionych na lokalnych klientów.

Okej, dzięki 🙂 Przejdźmy do kolejnej części… Myślisz, że pracując zdalnie nauczyłeś się czegoś, czego nie nauczyłbyś się pracując w biurze? O sobie, o świecie. Nie chodzi mi o zobaczenie nowych miejsc, w których wcześniej nie byłeś.

Hmmm.. Ciężko mi odpowiedzieć na to pytanie – wcześniej bardzo dużo już podróżowałem, więc nie było tu takiego momentu “iluminacji” związanego z przyjęciem nagle radykalnie innego stylu życia czy wyjazdem w kompletnie inny krąg kulturowy. Raczej dwie naprzemienne fazy mojego życia – “w podróży” i “w pracy” scaliły się w jedność.

Pewnie doceniłem jak istotna jest klimatyzacja w tropikach – to, co dotąd uważałem za zbytek i luksus obecnie jawi mi się jako konieczność – bez niej ciężko się skupić na czymkolwiek. Lee Kuan Yew, twórca współczesnego Singapuru, wymienia klimatyzację jako sekret sukcesu swego państwa, najważniejszy wynalazek, który umożliwił normalną pracę w tropikach.

Ale ogólnie nie przeceniałbym samo-uświadamiającej czy edukacyjnej roli bycia cyfrowym nomadą. Mimo iż można w danym kraju pobyć nieco dłużej niż może sobie pozwolić na to typowy urlopowicz, to trudno jest osiągnąć takie pełne zanurzenie, jak wtedy gdy się tam wyemigruje na stałe i pracuje z lokalnymi ludźmi albo nie jest się np. reporterem, którego zawód zmusza do solidnego zgłębienia jakiegoś tematu.

Luźniejszy dzień w pracy gdzieś na Filipinach – fot. Antek Myśliborski – zobacz więcej zdjęć z Wietnamu jego Facebooku

Myślisz, że taki sposób życia jest dla każdego? Są jakieś cechy poza tymi oczywistymi, czyli odpowiedzialnością, dobrą organizacją pracy, samodzielnością, które aspirujący cyfrowy nomada powinien mieć lub rozwinąć?

Na pewno nie dla każdego. Przede wszystkim nie dla osób, które cenią sobie stabilizację, myślą na poważnie o założeniu rodziny (czy mają rodzinę), no i oczywiście nie dla osób, które nie przepadają za podróżami.

Wszystko to piękne. Podróże, egzotyka, dużo nowości. A co z negatywnymi stronami bycia cyfrowym nomadą?

Wspomniany brak stabilizacji. Bycie w ciągłej podróży, prócz wielu zalet, ma też swoje wady – nie masz miejsca, które możesz nazwać domem, urządzić po swojemu. Nawet jak wynajmiesz coś na nieco dłużej, to mówimy o miesiącach raczej niż latach (spotkałem wprawdzie osoby, które siedziały już bardzo długo np. w Chiang Mai, pracując zdalnie, i zdążyły w pewien sposób zapuścić korzenie tam, ale moim zdaniem w takim przypadku raczej mówiłbym o nieformalnych expatach/imigrantach niż nomadach). To o czym rozmawialiśmy: często trzeba pracować w niezbyt optymalnych warunkach, nieraz oprócz problemów z krzesłem, trzeba walczyć z brakiem internetu, prądu czy pracować do rytmu ryczącego karaoke dobiegającego z sąsiedniego budynku.

No i to, że tak do końca nie jesteśmy jednak na wakacjach – wokół tyle ciekawych miejsc, ludzi, sytuacji, a tu trzeba codziennie wygospodarować te ileś godzin na pracę.

Przyszłość. Jak postrzegasz przyszłość pracy zdalnej? Ma potencjał by stać się czymś mainstreamowym czy jeszcze długo, a może na zawsze, pozostanie czymś niszowym?

Ciężko przewidywać przyszłość, ale nie wydaje mi się, by szybko stała się czymś mainstreamowym. Nawet w IT, gdzie teoretycznie najłatwiej by coś takiego mogło się zadziać i gdzie zyski byłyby największe (wszędzie chronicznie brakuje programistów, zamiast więc konkurować o ograniczone zasoby na miejscu, teoretycznie najsensowniej byłoby otworzyć się na pracowników z całego świata) to wciąż niszowa sprawa. Większość firm woli mieć pracowników na miejscu w biurze.

Częściowo to wynik nieufności do tego typu współpracy – przede wszystkim w kwestii kontroli pracownika. Ale są też np. kwestie organizacyjne. Aby firma mogła skutecznie pracować zdalnie, potrzeba dużo lepszej i sformalizowanej organizacji. Nie da się już większości spraw ustalać “na gębę”.

Tak czy siak, nawet jeśli praca zdalna, taka że się siedzi w kapciach przed komputerem w domu, stanie się bardziej powszechna, cyfrowy nomadyzm moim zdaniem pozostanie niszą. Na pewno jeszcze urośnie, ciężko przewidzieć jak bardzo, ale urośnie – ale nigdy nie stanie się zjawiskiem masowym – z powodów o których dyskutowaliśmy wcześniej, większość ludzi jednak ceni sobie stabilizację. Ale możliwe, że tak jak dziś popularne są – zwłaszcza na Zachodzie – podróże “gap year”, tak może więcej osób zdecyduje się na taką przygodę przez pewien czas. Ale jako bardziej permanentny styl życia – pozostanie niszą.

Prawie tak piękny jak “Czas Apokalipsy” – widok z pokoiku gdzieś w Wietnamie – fot. Antek Myśliborski – zobacz więcej zdjęć z Wietnamu jego Facebooku

A Twoja własna najbliższa przyszłość? Jakieś plany?

Powoli kończę trasę po Wietnamie i myślę co dalej. Kusi mnie powrót do Sajgonu przez Laos i Kambodżę (motorem oczywiście). Latem pewnie tradycyjnie, jak co roku, do Europy na kilka miesięcy.

Nadal Azja Południowo-Wschodnia? Siedzisz tam już od kilku ładnych lat. Skoro nie chcesz jej opuścić to zdradź nam chociaż dlaczego tak ją lubisz 🙂

No jakoś nie mogę się wyzwolić :). Od dawna myślę, żeby spróbować czegoś innego, może Meksyk, może Kolumbia, ale wciąż póki co wracam tam. Azja Południowo-Wschodnia to spory, bardzo zróżnicowany, zarówno przyrodniczo jak i kulturowo, obszar. Masz tu wszystko: dzikie dżungle, wysokie góry, tropikalne wyspy jak i supernowoczesne miasta. Są zarówno miejsca doskonale przygotowane pod turystów jak i strony gdzie nie spotkasz “białasa” tygodniami. Miejscowi ludzie są zwykle bardzo mili, jedzenie świetne, jest bezpiecznie. Można i przeżyć prawdziwą przygodę w dzikiej dżungli, ponurkować na najlepszych rafach na świecie, zanurzyć się lokalnej kulturze i odbyć swoistą podróż w czasie jak i poimprezować do upadłego. Im dłużej siedzę tym więcej pomysłów się pojawia co by można jeszcze zwiedzić, zrobić. Dodaj do tego jedne z najniższych cen na świecie i niezła infrastrukturę – i masz idealny region dla cyfrowego nomady 😉